Η μουσική
της Καρπάθου – και ειδικότερα του χωριού Όλυμπος – είναι από τα πιο αυθεντικά
και παραδοσιακά μουσικά ιδιώματα της Ελλάδας. Έχει διατηρήσει έντονα αρχαϊκά
στοιχεία και αποτελεί ζωντανό παράδειγμα μιας πολιτιστικής συνέχειας που φτάνει
από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Κύρια χαρακτηριστικά:
- Μοναδικός τοπικός ήχος:
Ο ήχος της Καρπάθου είναι αναγνωρίσιμος λόγω του ιδιαίτερου τρόπου παιξίματος των οργάνων και του ρυθμού. Τα τραγούδια είναι κυρίως αυτοσχεδιαστικά, με έντονα λυρικά και αφηγηματικά στοιχεία. - Όργανα:
- Λύρα: Πρωταγωνιστεί στην
καρπαθιώτικη μουσική. Παίζεται κάθετα, με δοξάρι, και συχνά συνοδεύεται
από τον τραγουδιστή.
- Λαούτο: Συνοδεύει τη λύρα, παίζοντας
ρυθμικά.
- Τσαμπούνα: Νησιώτικο ασκαύλο που χρησιμοποιείται κυρίως σε απομονωμένες κοινότητες όπως η Όλυμπος.
- Τραγούδια:
- Μαντινάδες: Αυτοσχέδιοι
δεκαπεντασύλλαβοι στίχοι, που τραγουδιούνται είτε σε χαρές είτε σε λύπες.
- Τραγούδια του γάμου και των
εθίμων:
Έχουν σημαντικό ρόλο στα κοινωνικά δρώμενα, με καθορισμένες μελωδίες για
κάθε περίσταση.
- Μοιρολόγια: Θρηνητικά τραγούδια για τους
νεκρούς, με βαθειά συναισθηματική φόρτιση.
- Χοροί:
- Οι πιο γνωστοί είναι ο σούστα,
ο ζερβός και ο καρπάθικος. Συχνά χορεύονται σε κύκλο ή
αντικριστά και είναι στενά συνδεδεμένοι με τη μουσική και τον
αυτοσχεδιασμό.
- Όλυμπος Καρπάθου – ζωντανό μουσείο:
- Η Όλυμπος θεωρείται
"φάρος" παράδοσης. Οι γυναίκες φορούν ακόμα παραδοσιακές
φορεσιές, ενώ η μουσική και η ποίηση αποτελούν κομμάτι της
καθημερινότητας.
Τι κάνει τη μουσική της Όλυμπου ξεχωριστή:
- Η προφορική παράδοση: Οι
νέοι μαθαίνουν τη μουσική και τα τραγούδια με το αυτί, μέσα από τη
συμμετοχή σε πανηγύρια και οικογενειακές εκδηλώσεις.
- Το συνεχόμενο βίωμα: Δεν
πρόκειται για "μουσειακή" παράδοση· η μουσική είναι ακόμα ενεργό
κομμάτι της ζωής των ανθρώπων.